به گزارش تحریریه، کریدور چین-مغولستان-روسیه (CMREC) یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترابری بین‌المللی است که ارتباط بین چین، مغولستان و روسیه را تقویت می‌کند. این کریدور به عنوان بخشی از پروژه بزرگتری که به نام «بزرگراه شرق-غرب» شناخته می‌شود، ساخته شده و به ارتباطات اقتصادی و تجاری بین این کشورها بر اساس مناطق حاوی منابع طبیعی و انرژی‌های این کشورها کمک می‌کند.

تارنمای تحلیلی اسپشیال اوراسیا، مجله علمی گزارش‌های ژئوپلتیک در مقاله‌ای به بررسی راهگذر اقتصادی چین-مغولستان-روسیه (CMREC) پرداخت. در این گزارش آمده است:

ابتکار کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه که آغاز آن برای استقرار در نیمه دوم دهه ۲۰۲۰ برنامه‌ریزی شده است، نشان دهنده یک همکاری سه جانبه برای تقویت یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای و افزایش کارایی تجارت فراملی در سراسر اوراسیا است. این کریدور که توسط مسکو، پکن و اولان باتور تایید شده، طرحیست که امتیازاتی در مورد تعرفه‌ها، تاکید بر مبادلات بر اساس پول ملی و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی قابل توجه، به ویژه در سیستم‌های ترانزیت و راه آهن، برای فعال کردن مسیرهای لجستیکی مستقیم از شرق به غرب را شامل می‌شود.

روسیه و چین از اهمیت جغرافیایی و ثروت منابع مغولستان برای ایجاد یک شبکه پیچیده استفاده می‌کنند که ممکن است وابستگی به مسیرهای تجاری سنتی و سیستم‌های مالی غربی (بر اساس دلار و یورو) را کاهش دهد و در نهایت یک محور راهبردی را برای نفوذ اقتصادی منطقه ای ایجاد کند.

کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه

پیشینه کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه

از لحاظ تاریخی، مفهوم کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه (CMREC) در دهه ۲۰۱۰ مطرح شد که با طرح کمربند - جاده چین (BRI) و چرخش روسیه به سمت آسیا همسو بود.

تعامل سه جانبه میان این سه کشور در ماه‌های اخیر افزایش یافته است و در نوامبر ۲۰۲۴ (آبان- آذر ۱۴۰۳)، ملاقات لاوسان نامسراین اویون اردنه، نخست وزیر مغولستان و لی چیانگ نخست وزیر چین، تعهد پکن و اولان باتور به این کریدور را تقویت کرد. این پیشرفت به دنبال موفقیت گفت‌وگوهای چندجانبه قبلی، از جمله نشست اسلام آباد در اکتبر (مهر ماه) صورت گرفته است.

هدف کریدور اقتصادی پیشنهادی، دستیابی به یکپارچگی عملیاتی اساسی بین سه کشور، تسهیل ابتکارات مشترک در زمینه‌های ترانزیت، مدیریت منابع و تبادل مالی عنوان شد. در این چارچوب، یک ساختار مشارکتی با هدف کاهش تراکنش‌های مبتنی بر دلار، گسترش شبکه‌های حمل‌ونقل و تحکیم همکاری‌های منطقه‌ای با توجه به افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و افزایش نیازهای زنجیره تامین ساخته می‌شود.

کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه

سناریوی ژئوپلیتیک

اسپشیال اوراسیا، در گزارش تحلیلی خود، ابتکار کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه را بر اهداف دوگانه مسکو و پکن برای دستیابی به استقلال اقتصادی از بازارهای غربی و در عین حال حفظ کنترل استراتژیک بر کریدورهای ترانزیتی حیاتی شرق-غرب استوار می‌داند و می‌نویسد: این کریدور اقتصادی بخشی از حرکت گسترده روسیه به سمت آسیا است که با مشارکت رو به رشد این کشور با چین بیشتر تقویت شده است. تجارت دوجانبه مسکو و پکن در سال ۲۰۲۳ به بالاترین رقم تاریخ و بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار رسید که نشان دهنده افزایش ۲۶.۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است. پیش‌بینی‌ها رشد پایدار این تجارت را نشان می‌دهند. چین به افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم در روسیه ادامه می‌دهد و حجم این سرمایه‌گذاری از ۱۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار فراتر رفته است. همچنین توافقات دو کشور شامل ۸۳ پروژه به ارزش نزدیک به ۲۰۰ میلیارد دلار است.

مسکو نیز به دنبال افزایش روندهای مشابه با اولان باتور است و پیش بینی می کند تجارت دو کشور تا سال ۲۰۲۴ به ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار افزایش یابد و ردپای سرمایه‌گذاری خود را به ویژه در بخش حمل و نقل و معدن مغولستان گسترش دهد. سیاست‌گذاران روسیه این اقدامات را بخشی از برنامه‌های خود برای حفظ انعطاف‌پذیری اقتصادی در میان تحریم‌های غرب و اختلال در مسیرهای تجاری سنتی می‌دانند.

در مقابل، چین موقعیت واسطه مغولستان را در تنوع بخشیدن به گزینه های ارتباطی خود مهم می داند. ثروت معدنی مغولستان، موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های محدود فرصت‌هایی را برای شرکت‌های چینی به‌ویژه در بخش‌های پرتقاضا مانند زغال‌سنگ، مس و آهن ایجاد می‌کند.

در سال‌های اخیر، جمهوری خلق چین تعامل استراتژیک خود با مغولستان را از طریق پروژه‌های گوناگون افزایش داده است. تجارت دوجانبه چین با مغولستان در سال ۲۰۲۲ به ۵ میلیارد و ۹۹۰ میلیون دلار در صادرات زغال سنگ و ۲ میلیارد و ۷۳۰ میلیون دلار در صادرات مس رسید. پکن از ویژگی‌های ژئوفیزیکی مغولستان برای گسترش زیرساخت‌ها، به‌ویژه در منطقه همکاری اقتصادی ارنهوت (ECZ) در مرز مغولستان و چین استفاده می‌کند که قرار است با جریان‌های تجاری پیش‌بینی‌شده سالانه نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۵ تکمیل شود.

مسیرهای ابتکار کمربند- جاده، ارائه شده از سوی چین

چالش‌ها و فرصت‌ها

این گزارش، چالش‌های این طرح را در سه گروه دسته‌بندی کرد و نوشت:

چالش‌های کوتاه‌مدت: این کریدور سه جانبه با مشکلات زیرساختی، ریسک‌ نوسانات ارزی و دگرگونی‌های سیاسی منطقه‌ای مواجه است. تغییر به یک پول ملی برای تجارت ممکن است سیستم‌های مبادله بدون زیرساخت مالی مناسب را تحت فشار قرار دهد و مبادلات پایاپای و پرداخت‌های متقابل را دشوار کند و به طور بالقوه معاملات را به تاخیر بیندازد.

چالش‌های میان‌مدت: نفوذ اقتصادی رو به رشد چین در بخش معدن و ترانزیت مغولستان می تواند این کشور را در سه تا پنج سال آینده آسیب‌پذیرتر کند زیرا اتکای آن به منابع چین افزایش می‌یابد. این وابستگی می‌تواند سیاست «همسایه سوم» اولان باتور که هدف آن روابط متعادل با کشورهایی به جز چین و روسیه است را تضعیف کند. این سیاست فرصت‌های همکاری با کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن و آسیای مرکزی را فراهم کرده است. اهرم استراتژیک اعمال شده توسط پکن، می تواند قدرت چانه زنی مغولستان در مذاکرات اقتصادی و سیاسی را کاهش دهد.

چالش‌های بلندمدت: اولان باتور ممکن است با افزایش فشار سیاسی برای همسویی بیشتر با طرح کمربند- جاده مواجه شود و در معرض تهدید افتادن در «تله بدهی» با پکن قرار گیرد. موقعیت حیاتی مغولستان برای مسیرهای ترانزیتی بین روسیه و چین، اولان باتور را در کشمکش ژئوپلیتیک چین و روسیه انداخته و استقلال سیاست خارجی این کشور را محدود می‌کند. چنین تحرکاتی ممکن است ناخواسته تنش‌های آمریکا و چین را بر سر موقعیت استراتژیک مغولستان تشدید کند و خطر رقابت بین‌المللی در قلمرو مغولستان را افزایش دهد.

این تحلیل نتیجه‌گیری می‌کند که کریدور اقتصادی چین-مغولستان-روسیه، بیش از یک پروژه لجستیکی است. این یک ابتکار سه جانبه پیچیده با هدف همسویی اقتصادی و استراتژیک منطقه‌ای است. نفوذ این کریدور فراتر از حمل و نقل است و با هدایت مجدد منابع و تجارت از مسیرهای سنتی غربی، تعاملات ژئوپلیتیکی را در شمال شرق و جنوب شرق آسیا شکل می‌دهد.

منبع: ایرنا

پایان/